Ülkemizde her yıl bebek ölümleri artıyor ve her yıl 150 bin bebek erken doğuyor. Bebek ölümlerinin başlıca nedenlerinden biriside prematüre doğum denilen erken doğumlardır. Normal doğum haftası 38 - 42 hafta arasıdır yani ortalama 40 hafta, 37 haftadan önce doğan bebeklere ise prematüre bebek deniyor.
Prematüre bebekler doğdukları zaman uzun süre yenidoğan yoğun bakım servislerinde kalabiliyorlar. Anne adaylarının ise en zorlandıkları kısım olan yani bebek hastaneden çıktıktan sonra evde prematüre bebek bakımı oluyor.
Normal doğan bebeğe göre enfeksiyon riski ve hastalık riski çok olan prematüre bebeklerde bakım işi çok zor görünüyor ve annelere büyük yük düşüyor. gebeliğin haftası ne kadar düşerse bebeğin hastalık kapma riski de okadar yükseliyor.
Sizlere bu yazımızda prematüre bebek bakımı nasıl olur, evde prematüre bebek bakımı, erken doğan bebek bakımı nasıl olur gibi merak edilenleri ve dikkat edilmesi gerekenleri araştırdık.
Cilt bakımı ve göbek bakımı
• Göbek, eğer bir sorun çıkmazsa 7-10 gün içinde düşer. Kordon ayrılıp düşmeye yakın, ayrılan yerine bir damla ‘biokadin’ damlatın.
• Kordonun üzerine hiçbir şey sarmayın. Bezini göbeğin altında olacak şekilde takın.
• Bütün yenidoğanların olduğu gibi prematürelerin de cildi hassas ve narindir. Özellikle prematürelerde kulak gibi kıkırdak dokuların olduğu bölümler olgunlaşmadığı için sağ, sol yan yatırıldığında uzun süre pozisyon değiştirilmemesine bağlı olarak kulaklarda yapışıklıklar, nekrozlar, baş bölgesinde düzleşmeler oluşabilir.
• Pozisyon değiştirmede, hassas bölgelerine havlu, pet gibi malzemelerle desteklemekte fayda var.
• Gözlerinde yapışıklıklar, çapaklanmalar ve hatta akıntılar görebilirsiniz. Göz bakımını kaynamış soğumuş suyla yapabileceğiniz gibi bunun için üretilmiş silme mendillerini de kullanabilirsiniz.
• Bir göze kullanılan gazlı bez diğer gözde kullanılmamalı, herhangi bir enfeksiyon varsa diğerine bulaştırabilirsiniz. Ağız temizliği
• Günde bir kez kaynatılmış ılıtılmış iyi suyla, parmağınıza sardığınız temiz bir tülbent ya da gazlı bezi ıslatıp diğer elinizle bebeğin çenesini aşağı doğru çekerek ağzını açıp; dil üstünü, yanak içlerini, damağını ve diş etlerini yumuşakça silebilirsiniz.
• Eğer ağız içinde beyaz noktalar oluşmuşsa, bu halk arasında pamukçuk denen mantar başlangıcıdır. Kaynatılmış ılıtılmış bir çay bardağı suyla bir çay kaşığı karbonatı karıştırıp, temiz bir tülbenti bu karbonatlı suyla ıslatıp ağız temizliğini yapabilirsiniz.
• Bir kez kullandığınız tülbenti temizlemeden tekrar kullanmamaya dikkat etmelisiniz.
Tırnak bakımı
• Bebeklerde algılamayı azalttığı için eldiven kullanılmaz.
• Prematüre bebeklerde doğum ayına göre tırnak gelişimi tamamlanmamış olabilir. Tamamlanmışsa ilk haftalarında tırnaklarında görülen kopuklukları elle alabilirsiniz.
• Bebeğin el tırnakları birkaç hafta sonra kesilmeli. Çıt çıt makaslar yerine normal tırnak makası ve kağıt törpü kullanabilirsiniz.
• Banyodan sonra oturarak bebeğinizi kucağınıza alın. Tırnağını düzeltip düz bir şekilde kesin. Tırnak yuvarlak kesilirse tırnak batmasına sebep olabilir. Uyurken kesmeyin.
• Ayak tırnaklarını kesmek için de acele etmeyin.
Uyku
• Prematüre doğan bebeklerin çoğu uyku problemi yaşar. Çok sık uyur ve uyanırlar. Endişelenmeyin, gelecek üç ay içinde beyninin gelişmesiyle bebeğiniz daha çok uyuyacak.
• Üçüncü ve dördüncü ayda gece 7–8 saat uyur, gündüzleri dinlenirler. Bu nedenle beslenmede harcanan süreye dikkat etmeli, beslenme ve uyku düzenini iyi ayarlanmalısınız.
• Büyüme hormonu uyku safhasında salgılanır. Oda lambasının ayarlanır olması bebeğin gece gündüzü ayırt etmesi açısından faydalı.
• Gündüzleri daha hareketli bir yaşamdan geceleri uyku ve sessizliğe geçiş bebeğin ev ortamına adaptasyonu yönünden önemli.
Bebek giysileri
• Sentetik malzemelerden yapılan giysiler bebeğin cildini tahriş edebilir. Her zaman yumuşak, pamuklu, kolay giydirilip çıkarılabilen ve düğme kullanılmayan giysileri tercih edin.
• Prematüre bebekler zamanında doğanlara göre bir kat daha fazla giydirilmeli. Bebeğin büyümesini engelleyecek giysiler kullanılmamalı, onun yerine omuz kısmı ayarlanabilen giysiler, tek parçalı belsiz tulumlar, beli elastik pantolonlar, kenarları geniş giysileri tercih edin.
• Ayaklarına mutlaka çorap, başına şapka giydirin.
• Kıyafetlerin etiketlerini kesin, bebeğin giysilerini yetişkinlerinden ayrı yıkayın ve özel bebek deterjanları kullanın. İlk altı ay bebek giysilerinin dikiş yerlerini içten ve dıştan ütüleyin.
Evde enfeksiyon kontrolü
• Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmediği için her türlü enfeksiyona açıktırlar. Ziyaretçilere, özellikle okul çağı çocuklarına kısıtlama koymak yerinde olur.
• Oyuncakları yıkanabilen, toz tutmayan ve tüysüz oyuncaklar olmalı.
• El temizliği enfeksiyon kontrolünde birinci basamak. Bebeğe dokunmadan önce, alt temizliği sonrası eller mutlaka yıkanmalı ve el temizliğine özen gösterilmeli.
• Tırnakların kısa kesilmesi ve mümkün olduğunca takı takılmaması yine enfeksiyonu engellemek açısından önemli.
Bebeğin banyosu
• Bebekler göbek kordonu düştükten sonra ilk banyolarını yapabilir. Bebeğin yıkanacağı suyun sıcaklığı 36-38 derece civarında olmalı. Suyun sıcaklığını termometreyle kontrol edebilirsiniz.
• Musluk suyu yerine kaynamış, soğumuş su tercih edin.
• Bebeğin vücut ısısını korumak için banyo sonrası vücut yağlama işlemi de banyoda yapılmalı. Bu işlemi yaparken bebeğinizi yıkadığınız suyun içine bebek losyonunu döküp bebeği durular gibi üzerine dökebilirsiniz.
• Bu işlem bittikten sonra havluya sarılan bebek hemen uygun ısıdaki odada giydirilebilir.
• Bebekler her yıkamada şampuanla yıkanmamalı.
• Ayrıca bebeğinizin yüzüne sabun ya da şampuan sürmeyip sadece ılık su ile yıkamalısınız.
Bebeğin beslenmesi
• Prematüre bebeklerin besin ihtiyaçları zamanında doğmuş bebeklerinkinden daha farklı. Emzirme sırasında bebekler memenin koyu renkli kısmının tamamını ağzına almalı. Aldıkları enerji doğru hesaplanmalı, beslenmesi ona göre düzenlenmeli.
• Bebek anneyi yeterince ememiyorsa mama desteği verilmeli. Prematüre mamaları diğerlerinden farklı olduğundan doktor önerisi şart.
• Mamanın ısısı el üstü veya el bileğinin içine damlatarak kontrol edilmeli.
• Bazı prematürelerde aldığı miktar ölçüm açısından önemlidir. Bu yüzden vereceğiniz miktarı enjektör ile ölçerek biberonla verebilirsiniz.
• Mama desteğiyle besleniyorsa mama hazırlama koşulları ve biberonla beslenme kurallarına çok dikkat edilmeli.
• İçme suyunu temiz bir kapta fokurdamaya başladıktan sonra 10 dakika kadar kaynatmak, ölçülü ve cam biberonlar kullanmak bebek sağlığı için önemli.
• Biberonların emziklerini, süt pompanızın aparatlarını sterilizatör cihazında buharla ya da ayrı temiz bir tencere edinerek bütün parçaların üstünü kaplayacak şekilde içme suyuyla kaynatarak sterilize edebilirsiniz.
• Silikon veya kauçuk biberon emzikler kullanılabilir, dikkat edilmesi gereken emzik deliklerinin büyüklüğü. Akış hızı damla damla olmalı. Büyük delikler aspirasyon riski doğurabilir.
• Bebeğin emme refleksini geliştirebilmesi için besleme öncesinde ve sonrasında anne mutlaka emzirmeli.
• Bebek memeyi boşaltamıyor veya çabuk yoruluyorsa göğüste kalan süt sağılmalı ve uygun koşullarda saklanmalı.
• Anne her emzirme sonrası ve her göğüs değiştirildiğinde mutlaka bebeğin gazını çıkarmalı.
• Besleme esnasında bebeğin başını 45 derece açı ile tutmak, biberon emziğinin akış hızını ayarlamak, mamanın ısısını kontrol etmek, anne sütü veya mamanın miktarını ayarlamak ve besleme işlemi yapan kişinin rahatlığını sağlaması önemli.
• Beslenme süresi 30 dakikayı geçmemeli. Besleme süresi uzarsa öğün sayısı azalır ve kilo kaybı oluşabilir.
• Beslenme sonrası sağ veya sol yana yatırırken başı vücutla hafifçe yüksek tutulmasında da fayda var.
• Beslenme sonralarında aspirasyon sık görülen bir komplikasyon ve dikkat edilmesi gerekiyor.
• Annenin beslenme öncesinde ve sonrasında meme bakımını yapması gerekiyor.
• Yenidoğan sarılığının en önemli sebebi yetersiz beslenme. Özellikle prematüre doğan bebeklerde eve taburcu olduktan sonra beş günde bir bilirubin değerlerine bakılmalı ve cilt rengi kontrol edilmeli.
• Bebeklere ilk yılında inek sütü verilmemeli.
• Prematüre bebeklerde yakından kilo takibi yapmak gerekiyor. Bebek iyi besleniyorsa yaşamının ilk aylarında haftada 200 gram kilo alabilir. Kilo alımı ve takibi için her olumsuzlukta doktora başvurmak gerekiyor.
.